Bijzonder voorwerp nr 3
De kleren maken de …Merovinger! Gordelgespen en armbanden
Tijdens de periode dat het Begijnhof gesloten is vanwege renovatiewerkzaamheden zet het Erasmushuis elke maand een bijzonder voorwerp uit de omvangrijke historische, archeologische, folkloristische en religieuze collecties van de gemeentelijke musea in de kijker.
En als we ons eens terug in de tijd konden verplaatsen?
In het jaar 500 bood Anderlecht in de ogen van reizigers een totaal andere aanblik vergeleken met vandaag. Hier bevond zich toen een dorp van tamelijk groot belang, waarvan getuige de op het Sint-Anna veld blootgelegde begraafplaats met bijna vierhonderd graven. Deze plek staat in middeleeuwse teksten vermeld als het Sint-Anna veld en ligt ten zuidwesten van het gehucht Veeweyde, tussen de Walcourtstraat, Resedastraat, Wolvenstraat en de Bergensesteenweg. Uit de typochronologie van de opgegraven stukken is gebleken dat het grafveld vanaf eind 5de eeuw tot de 7de eeuw n. Chr. in gebruik was. De in de graven gevonden voorwerpen en artefacten, unieke getuigen van een ver verleden, verschaffen ons meer informatie over de bewoners van het nabijgelegen dorp.
Ontdekking van de site
Toen Nicolas Monnoyer in 1889 besloot klei te winnen uit het Sint-Anna veld, stootte hij op een omvangrijk Merovingisch grafveld. De opgravingen op deze site, onder leiding van de Koninklijke Oudheidkundige Vereniging van Brussel, begonnen slechts een jaar later, in 1890. Door gebrek aan middelen konden de leden, verantwoordelijk voor de opgraving, dit niet naar behoren uitvoeren en de gegevens met betrekking tot de archeologische context van deze graven zijn hierdoor voor altijd verloren.
In 1930 kreeg Daniel Van Damme (1893-1967), ambtenaar bij het gemeentebestuur, de opdracht een tentoonstelling tot stand te brengen over de kunst, de geschiedenis, de archeologie en de folklore van Anderlecht. Voor deze gelegenheid richtte hij een verzoek tot de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis van Brussel om bepaalde in de gemeente opgegraven stukken, met name die van het Sint-Anna veld, te willen uitlenen. De tentoonstelling had zo’n succes dat dit leidde tot de oprichting van de gemeentelijke musea van Anderlecht, waarvan Daniel Van Damme conservator werd. Sindsdien zijn de in het Sint-Anna veld gevonden voorwerpen er door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in depôt geplaatst.
Voor archeologen zijn graven « tijdcapsules »
Onder de in het Sint-Anna veld opgegraven voorwerpen bevinden zich behalve een grote hoeveelheid wapens, tevens enkele sieraden zoals gordelgespen en armbanden die deze maand in de vitrines van het Erasmushuis-museum tentoon worden gesteld.
1. Tonggesp met schildvormige basis versierd met gegraveerde ocellen
8 gegraveerde ocellen aan de voorzijde van het stuk. Een ocel (puntoog) is een motief dat bestaat uit twee concentrische cirkels met in het midden een punt, waardoor het op een oog lijkt. Een tong is het horizontale deel van de gesp dat in de opening van het weefsel past. Dit stuk, als embleem, is bijzonder omwille van zijn schildvormig aspect.
West-Europa
520-610 n. Chr.
Brons
3,5 x 4cm
Inv. BEG 5483a, KMKG-MRAH B5759-405 (n°54)
2. Tonggesp met schildvormige basis
West-Europa
520-610 n. Chr.
Brons
3,5x 4 cm
Inv. BEG 5483b, KMKG-MRAH D58-89 (n°58)
3. Armband of halsketting van glasparels
Reconstructie met oorspronkelijke parels : 7 witte parels, 6 zwarte parels, 7 gele parels en 7 rode parels.
West-Europa
5de – 7de eeuw n. Chr.
Glas
Doorsnede parel tussen 0,5 en 1 cm
Inv. BEG 5484, KMKG-MRAH B005759-406
4. Armband of halsketting van glasparels
Reconstructie met oorspronkelijke parels : een lichtrode parel van grote afmeting, afgewisseld met 3 gele parels en een blauwe parel van grotere afmeting. Beide uiteinden worden gevormd door een rode parel, waarvan er één is versierd met wit vlechtwerk.
West-Europa
5de – 7de eeuw n. Chr.
Glas
Doorsnede parel tussen 0,5 en 1 cm
Inv. BEG 5485, KMKG-MRAH B005759-407
Ontwerp, research en tekst
Meggy Chaidron, afgestudeerd Kunstgeschiedenis en Archeologie
